Kıyafet İnkılâbı ve Kastamonu

...

Millî Mücadele’nin sona erip Cumhuriyet’in ilân edilmesinden sonra ülkemizi çağdaş ülkeler düzeyine çıkarmak isteyen Atatürk, inkılâp hareketlerine başladı. Bu inkılâplardan biri de kılık-kıyafette yapılmak istenen inkılâptır. Bu inkılâbın ilân edileceği yer olarak Kastamonu seçildi.

23-31 Ağustos 1925 tarihleri arasındaki dokuz gününü Kastamonu’ya ayıran Atatürk, Kastamonu şehir merkezi dışında Küre, İnebolu, Devrekâni, Taşköprü, Daday ilçelerimizi de ziyaret etti. Özellikle 27 Ağustos 1925 tarihinde İnebolu’da Türk Ocağı Binası’nda yaptığı tarihi konuşma ile bütün ülkeye Şapka ve Kıyafet İnkılâbı’nı ilân etti.

“Atatürk bu kadar önemli bir inkılâbı ilân etmek için acaba niçin Kastamonu’yu seçti?” diye tartışmalar oldu. Bu tartışmalar sonucunda inkılâbın Kastamonu’da yapılmasına sebep olan olaylar şu şekilde ifade edildi: Millî Mücadele’nin başlamasıyla Mustafa Kemal ve arkadaşlarının idam edilmeleriyle ilgili Şeyhülislâm Dürrizade’nin verdiği fetvaya mukabil, Kastamonu’dan Millî Mücadele’yi destekleyen fetvaların verilmesi Mustafa Kemal için büyük bir destek ve moral kaynağı olmuştu.

Yine bunun gibi Millî Mücadele’ye Kastamonu’dan verilen destek de çok önemliydi. Mustafa Kemal, savaş sırasında: “Gözüm cephede, kulağım İnebolu’da” derken İnebolu’dan başlayıp Küre, Kastamonu, Ilgaz hattında devam eden İstiklâl Yolu diye adlandırılan yolda Kastamonuluların kağnılarının başında kadınlarımız, yaşlılarımız ve çocuklarımızla başardıkları destandan çok etkilenmişti.

Yard. Doç. Dr. Mustafa Eski Hocamız, Kıyafet İnkılâbı’nın Kastamonu’da yapılmış olmasının sebeplerini şöyle izah ediyor: “Kastamonu, eski bir kültür şehridir ve bilhassa 1. Meşrutiyet’ten itibaren eğitim sahasında büyük atılımlar yapılmıştır. İstanbul’dan sonra en modern matbaa olan Kastamonu Vilâyet Matbaası, 1868 yılında kurulmuş; salnameler, kitaplar ve en önemlisi gazeteler basılmıştır. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yayın organı olan Köroğlu Gazetesi 485 sayı yayınlanmıştır. Yine Kastamonu’daki ilk liselerden biri olan Kastamonu İdadisi 1885 yılında açılmıştır. Aydın bir kadın potansiyeline sahip olan Kastamonu’da 10 Aralık 1919 yılında işgalleri tel’in etmek için düzenlenen ilk kadın mitingi çok önemlidir. Kurtuluş Savaşı yıllarında yurdun bazı yerlerinde Millî Mücadele karşıtı isyanlar çıkmış, fakat Kastamonu’da bu çeşit bir olay yaşanmamıştır.” (1)

İstiklâl Savaşı’nda Kastamonu’da yayınlanan Açıksöz Gazetesi, adeta Millî Mücadele’nin sesi olmuştur. Açıksöz Gazetesi Başyazarı İsmail Habib Sevük, Çankaya’da Atatürk’ü ziyaret ederek Kastamonu’ya davet etmiştir.

Falih Rıfkı Atay, Atatürk’e: “Niçin Şapka ve Kıyafet İnkılâbı için Kastamonu’yu seçtiniz?” diye sorar. Atatürk, Falih Rıfkı’ya şu cevabı verir: “İzmir tarafı halkı beni çok defa gördü. Eğer orada şapka giysem bana değil, şapkama bakarlardı. Beni ilk defa görenler ise şapkamla olduğum gibi kabul ettiler.” Özet olarak söylemek gerekirse Mustafa Kemal, Şapka ve Kıyafet İnkılâbı'nı Kastamonu’da yaparak, Kastamonu halkını Millî Mücadele’deki tavrından dolayı ödüllendirmiştir.

Yazımı Atatürk’ün Kastamonu nutkunda Şapka ve Kıyafet İnkılâbı’nın önemini anlattığı aşağıdaki cümlelerle bitiriyorum: “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halkı, medenidir. Tarihte medenidir, hakikatte medenidir. Fakat ben, sizin öz kardeşiniz, arkadaşınız, babanız gibi söylüyorum. Medeniyim diyen Türkiye Cumhuriyeti halkı, fikriyle, zihniyetiyle medeni olduğunu ispat ve gösterme mecburiyetindedir. Nihayet medeniyim diyen Türkiye’nin hakikaten medeni olan halkı, baştan aşağıya dış görünüşüyle dahi medeni ve olgun insanlar olduğunu fiilen göstermeye mecburdur.”

-------------------------------

Atatürk’ün Kastamonu Gezisi / Yard. Doç. Dr. Mustafa Eski

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi

Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 133 Maltepe/Ankara

İletişim: 0312 232 44 17 /3 - info@atam.gov.tr

Etiketler :