Şikâyetiniz olsun veya olmasın, kan değerlerinize düzenli
aralıklarla baktırmanızda fayda var. Biliyorsunuz ki bazı hastalıklar belirti
göstermiyor, sadece belli tetkikler sonucunda anlaşılabiliyor. Ayrıca kan
değerlerinin düzenli ölçümü, eksik vitamin ve mineralleri de ortaya çıkarıyor.
Kan tahlili sonucunda LYM düşüklüğü veya yüksekliği için bir tanı aldıysanız ve
ne olduğu konusunda daha çok bilgiye sahip olmak istiyorsanız doğru yerdesiniz!
İşte tüm ayrıntılarıyla LYM yüksekliği ve düşüklüğü…
Lenfosit (LYM) Nedir?
Lenfosit ya da LYM ne demek, LYM kan değeri nedir, diye
merak ediyor olabilirsiniz. LYM, bedende bağışıklık sisteminin çalışmasına
engel olabilecek kanser hücreleri, bakteri, mantar ve virüs gibi yabancı
maddelere karşı savunma gösteren beyaz kan hücrelerinin türleri arasında yer
alır. LYM, kemik iliğinde yer alan kök hücreler tarafından üretilir.
Dolaşım sisteminde bulunan lenfositlerin temel görevi,
vücudu tehlikeli organizmalara karşı korumak. Lenfositler, antikor üreterek
patojenleri ortadan kaldırır, enfekte olan vücut hücrelerini yok eder ve onlara
karşı sağlıklı hücrelere bilgi gönderir. Böylece vücutta var olan enfeksiyon
ortadan kaldırılır.
İnsan bedeninde bulunması gereken normal lenfosit miktarı
yaşa göre değişiklik gösterir. Yani yetişkinlerin, çocukların ve bebeklerin
farklı aralıklarda lenfosit değerleri bulunur.
B hücreleri ve T hücreleri olmak üzere iki tür LYM bulunur:
B Hücreleri: Kemik iliğinde üretilip boyun bölgesinde yer
alan timüs bezlerine aktarılırlar. Vücudu dış etkenlere karşı korumayı buradan
sürdürürler. B lenfositleri kendi içerisinde ikiye ayrılırlar. Bunlar; bellek B
hücreleri ve düzenleyici B hücreleri olarak adlandırılır.
- Bellek hücreleri: Vücutta yabancı bir maddeyle
karşılaştıklarında, bu maddelerden kurtulmak için hızlı bir şekilde antikor
yanıtı oluştururlar. Yıllarca vücutta kalıp hafızaya aldığı yabancı ve zararlı
maddeler için daima savunma mekanizmasında görev alırlar. Böylece muhtemel
saldırılara karşı daha çabuk hareket ederler. Bağışıklık sisteminin gelecekteki
saldırılara daha çabuk yanıt vermesini sağlarlar.
- Düzenleyici hücreler: Bregler olarak da adlandırılırlar. B
hücrelerinin yaklaşık yüzde 0.5'ini oluştururlar. Vücutta anti-inflamatuar
görevi üstlenerek iltihap oluşumunu engellemeye yardımcı olurlar. Ek olarak,
diğer bağışıklık hücreleriyle etkileşime girer ve düzenleyici T hücrelerinin
üretimini sağlarlar.
- T Hücreleri: Kemik iliğinde üretilerek antikor oluşumuna
destek olurlar. Güçlü bir antikor oluşumu demek, güçlü ve sağlıklı bir vücut
demektir. T hücreleri kendi içerisinde beş ayrı göreve ayrılır. Bunlar; katil T
hücreleri, düzenleyici T hücreleri, doğal öldürücü T hücreleri, hafıza T
hücreleri, yardımcı görevdeki T hücreleri.
- Katil hücreler: Enfeksiyonlu ya da kanserli hücreleri yok
etmekle görevlidir.
- Düzenleyici hücreler: Bağışıklık sisteminde baskınlık
kurarak düzen sağlamaya yardımcı olan hücrelerdir.
- Doğal öldürücü hücreler: Bağışıklık fonksiyonlarını
düzenleyen bir başka hücre tipidir.
- Hafıza T hücreleri: Vücutta daha önce var olan antijenlere
karşı koruyuculuk görevi üstlenir.
- Yardımcı görevdeki hücreler: Bağışıklık tepkisini başlatan
hücrelerdir.
LYM Kaç Olmalı?
Sağlıklı ve yetişkin bir insanın her bir mikrolitre kanında
1000-4.800 mikrolitre arası LYM oranı bulunması gerekiyor. Sağlıklı çocuklarda
ise bu oran biraz daha yüksek olabilir, yani 3.000 – 9.500 arası LYM değeri
normal karşılanır. LYM bebeklerde kaç olmalı, sorusunu merak edenler olabilir.
Bebeklerde LYM değerinin 11000 mikrolitreye kadar çıkması normal. Değer, daha
yüksek çıktığında uygun bir tedavi şekli uygulanması gerekir.
Bebeklerde ve çocuklarda LYM değerinin daha yüksek olması
normal. Bunun sebebi, bağışıklık sistemlerinin yeni gelişmeye başlaması.
Lenfosit değerinin geçici olarak yükselmesi, yetişkinlerdeki gibi, yakın
zamanda gerçekleşen bir enfeksiyona bağlı olabilir. Fakat kronikleşen bir
yükseklik varsa mutlaka doktora danışmak, altında yatan sebepleri araştırmak
gerekiyor.
LYM Değerlerinin Tespiti İçin Kan Testi Nasıl Yapılır?
Kandaki LYM değerini saptamak için iki farklı kan testi
uygulanabiliyor. Bunlar:
- Tam kan sayımı: Kanda yer alan beyaz ve kırmızı hücreler,
kanı pıhtılaştırmaya yarayan trombositler ve hemoglobinler tam kan sayımı ile
ölçülebilir.
- Akım sitometrisi: Tam kan sayımına göre daha ayrıntılı bir
testtir. Bu testte hem lenfositlerin aynı kökten gelip gelmediği (kan kanseri
gibi) hem farklı lenfositlerin miktarları ölçülür.
Kan tetkiklerinde LYM değeri, referans aralığı dışında bir
oranda çıktıysa uzman hekimlerce gerekli görülen diğer tetkiklere
yönlendirilir. Hastaya teşhis konur ve uygun bir tedavi yöntemi uygulanmaya
başlanır. Tetkiklerde LYM normal değerlerde değilse ya LYM yüksekliği ya da LYM
düşüklüğü tanısı konulur.
LYM yüksekliği ve düşüklüğünün geçici durumlardan dolayı da
değişkenlik gösterebileceğini unutmamak gerekiyor. Özellikle kişinin yaşadığı
stresten geçirdiği gribal enfeksiyonlara kadar pek çok etken, LYM değerinin
referans aralığının dışında çıkmasına yol açabilir. Bu nedenle kişinin
tetkiklerinin yanı sıra öyküsünü de dikkate almak gerekir.
LYM Düşüklüğü (Lenfopeni)
Yetişkin bir insanda LYM düşüklüğünden bahsedilebilmesi için
yapılan kan tahlillerinde 1000 mikrolitrenin altında bir LYM değeri görülmesi
gerekir. Çocuklarda ise bu oran 3000’in altında seyrederse LYM düşüklüğü
sayılır. LYM düşüklüğü kimi zaman geçici bir durum da olabilir.
LYM düşüklüğü, vücutta herhangi bir belirti göstermeyebilir.
Özellikle yetişkinlerde özel bir semptoma rastlanması son derece nadirdir. Yine
de bazı vakalarda çeşitli belirtilerin görülmesi mümkündür. LYM düşüklüğünde şu
belirtilerin yaşandığı gözlemlenebilir:
- Gece terlemeleri,
- Deri döküntüsü,
- Sürekli öksürük,
- Yüksek ateş,
- Burun akıntısı,
- Eklem ağrıları,
- Ani kilo kayıpları.
Bu belirtiler, pek çok farklı durumda gerçekleşebilir.
Tamamının ya da herhangi birinin her zaman LYM düşüklüğünün belirtisi olduğunu
söylemek mümkün değil.
LYM, bağışıklık sisteminin yapı taşlarından biri olduğu için
düşüklüğü söz konusu olduğunda; bağışıklık sistemi vücudu yeterli düzeyde
zararlı organizmalara karşı koruyamaz. Bu nedenle vücut pek çok hastalığa karşı
açık olur.
Ayrıca lenfosit düşüklüğü hamilelerde anne ve bebek
sağlığını tehlikeye atabiliyor. Tekrarlanan düşük (bebek kaybı) problemlerinde
anne adaylarına lenfosit aşısı uygulanmaktadır. Lenfosit düşüklüğü kontrol
altına alınmalı, alınamadığı takdirde grip, kanser, AIDS gibi hastalıklar
görülebilir.
LYM Düşüklüğünün Nedenleri Nelerdir?
LYM değerlerinin düşüklüğü rahatsızlığına “lenfopeni” adı
veriliyor. LYM değerlerinde kimi zaman geçici düşüklükler görülse de lenfopeni
ciddiye alınması gereken bir rahatsızlıktır. LYM düşüklüğü nedenleri nelerdir,
LYM düşüklüğü neden olur, sorularına cevap vermemiz gerekirse şu
rahatsızlıkları sayabiliriz:
- Herhangi bir hastalık nedeniyle lenfositlerin dalak ya da
lenf bezlerinde kalması;
- Yetersiz beslenme, stres, kemoterapi ve kortizon gibi
tedaviler;
- Vücuttaki toksinlerin lenfositleri yok etmesi;
- Vücudun yetersiz miktarda lenfosit üretmesi;
- Hodgkin lenfoma benzeri kan hastalıkları;
- Tüberküloz, AIDS ve viral hepatit benzeri bulaşıcı
hastalıklar;
- Steroid kullanımı;
- Nadir görülen bazı kalıtsal hastalıklardan Ataksi
telenjiektazi, DiGeorge anomalisi;
- Halk arasında kelebek hastalığı adıyla da anılan lupus
gibi otoimmün rahatsızlıklar;
- Şiddetli kombine immün yetmezlik sendromu ve
Wiskott-Aldrich sendromu.
LYM Seviyesini Yükseltecek Öneriler
LYM düşüklüğü ciddi ve takip edilmesi gereken bir
rahatsızlıktır. Bu nedenle doktor kontrolünde ilaç ve takviye kullanılmalıdır.
Ancak bazı önerilere uyarak LYM düşüklüğü tedavisine destek olabilirsiniz.
- Bol su tüketimi,
- Doktorun bilgisi dâhilinde D vitamini kullanımı,
- Sigara ve alkolden uzak durulması,
- Limon, greyfurt, portakal ve mandalina gibi yüksek C
vitamini içeren meyvelerin tüketilmesi,
- Kavun, bal kabağı, marul, havuç ve ıspanak gibi beta
karoten içeren besinlerin tüketilmesi,
- Kırmızı et ve yeşil yapraklı sebzeler gibi çinko içeren
besinlerin tüketilmesi.
Bu önerileri doktorunuza danışarak uygulamalısınız.
Özellikle D vitamini konusunda mutlaka uzman görüşüne başvurarak hareket
etmelisiniz.
LYM Yüksekliği (Lenfositoz)
Kan tahlil sonuçlarına göre yetişkin bir insanın lenfosit
değerinin 4900 üzerinde, çocuklarda ise 9000 değerinin üzerine çıkması
durumunda LYM yüksekliği yani lenfositoz teşhisi konulmaktadır. Geçici bir
durum olarak rastlanılabileceği gibi sürekli yüksek olması durumu da
yaşanabilir. LYM'nin sürekli yüksek olması, ciddi sorunları işaret edebilir ve
yeni problemlere neden olabilir.
Tıpkı LYM düşüklüğü gibi LYM yüksekliği de doktor
kontrolünde takip edilmesi gereken ciddi hastalıklardan biridir. LYM
yüksekliği, genel olarak bazı hastalıkların geçirilmesinden sonra yüksek
bulunabilir. Değer, belli bir süre daha yüksek seyreder ve sonrasında normale
döner. Özellikle enfeksiyon geçirmiş bir bebeğin LYM yüksekliği normal
karşılanır.
LYM yüksekliği, tıpkı düşüklüğü gibi kendini çok fazla belli
etmese de en çok rastlanan belirtileri şunlardır;
- Halsizlik,
- İshal,
- Mide bulantısı,
- Yüksek ateş.
Bu belirtiler sadece LYM yüksekliğinin değil, altta yatan
farklı hastalıkların da işareti olabilir. Farklı rahatsızların belirtisi de
olabilecek bu şikayetleri yaşadığınızda en yakın sağlık kuruluşuna
başvurmalısınız.
LYM Yüksekliğinin Nedenleri Nelerdir?
LYM yüksekliği nedenleri nelerdir? Farklı rahatsızlıklar da
LYM yüksekliğine neden olabiliyor. Rutin kan testlerinde ortaya çıkan ve
herhangi bir hastalığa bağlı olmayan LYM yüksekliği için ek tahliller yapılması
gerekir. Lenfositozun nedenleri arasında kronik enfeksiyonlar, inflamatuar
bağırsak hastalıkları ve bazı kanserler bulunabiliyor. LYM değerinin yüksek
olmasına yol açan nedenler arasında farklı hastalıklar da yer alabilir:
- Grip,
- Adenovirüs,
- Hipotiroid,
- Kızamık,
- Kabakulak,
- Sarılık,
- Tüberküloz,
- Halk arasında Akdeniz ya da Malta Humması olarak da
bilinen Brusella (Bakteriyel rahatsızlık),
- Toksoplazma (Parazit rahatsızlığı),
- Vaskülit (Kan damarı iltihabı),
- Lenfoma,
- Akut lenfositik lösemi,
- Kronik lenfositik lösemi,
- HIV,
- Boğmaca,
- Frengi,
- AIDS gibi hastalıkların varlığında LYM artışı görülebilir.
LYM Seviyesini Düşürecek Öneriler
LYM yüksekliği doktor kontrolü altına alınması gereken ciddi
problemlerden biridir. Düzenli olarak kan testleri ile LYM değerleri izlemeye
alınmalıdır. Gerekli görülen durumlarda doktor, ilaç tedavisine başvurur. Eğer
değerlerde bir düşüş görülmüyorsa hastaya daha detaylı kan tetkikleri ve
biyopsi uygulanabilir. Test sonucuna göre hastaya teşhis konur. Daha sonra bu
hastalıklar için en uygun tedavi uygulanmaya başlanır.
Bazı önerilere uyarak LYM yüksekliğini düşürmeye destek
olunabilir. Ancak önerilerin mutlaka uzman doktora danışılarak uygulanması
gerekir. LYM değerini düşürmek için uygulanabilecek önerilerden bazıları:
- Sigara ve alkol kullanımının tamamen bırakılması,
- İdeal kilonun üstüne çıkmamak veya altına düşmemek,
- Düzenli bir şekilde egzersiz yapmak,
- Dengeli ve sağlıklı beslenmek,
- Stresten daima uzak kalmaya çalışmak.
Daha önce belirtildiği gibi, LYM düşüklüğü ve yüksekliği
farklı nedenlerle ortaya çıkabiliyor. Çoğunlukla belirti göstermese de
rahatsızlık, rutin kan testlerinde kolayca tespit edilebilir. Vücudun
savunmasız kalmaması adına, LYM düşüklüğü ve yüksekliği için gerekli
tedavilerin hızlı bir şekilde yapılması gerekir.
Siz de LYM düşüklüğü veya yüksekliğini tespit etmek için
gerekli kontrolleri yaptırabilirsiniz. Tüm rahatsızlıkların erken teşhisle çok
daha kolay tedavi edilebileceğini unutmamalısınız. Bu konuda bireysel
araştırmalarınızla yol almak yerine alanında uzman bir doktorla ayrıntılı
şekilde konuşmanız çok daha doğru olur.