Birleşmiş Milletler’in (BM) geçen ay Cenevre’de düzenlediği "İyilik için Yapay Zeka" zirvesinde yapay zekanın insanlığın sonunun olup olmayacağı konuşuldu. İnsansı robotları bir araya getiren en büyük toplantı olarak değerlendirilen zirvede, yapay zekanın küresel sorunları çözmeye nasıl yardım edebileceği tartışılırken, zirveye katılan robotların çoğunun dişi olması dikkat çekti.
Dünyaca ünlü robot Sophia, “dünyanın ilk aşırı gerçekçi
insani robot formunda sanatçısı” Ai-Da, robot hemşire Grace, Nadine, Mika ve
"rock yıldızı robot" Desdemona da dişi robotlar olarak zirvede yer
aldı.
ROBOTLARA NEDEN KADINSI ÖZELLİKLER VERİLİYOR?
Zirvede robotlara neden kadınsı özelliklerin verildiği
gündem oldu. Bazı robotların kadın olarak üretilmesinin sebebi "tasarımcının
kendisini model alması" şeklinde açıklandı.
Buna en güzel örnek, Nadine’in yaratıcısı Nadia Magnenat
Thalman'ın, onu kendisinin “Robot selfiesi” olarak nitelemesi. Zirvede
sergilenen tek erkek robot olan Geminoid de yaratıcısı Hiroshi Ishiguro’nun
bire bir kopyası.
Dünyanın "ilk aşırı gerçekçi robot resim ve heykel
sanatçısı" olarak geliştirilen ve zirvede bir konuşma yapan Ai-Da isimli
robotun projesine liderlik eden Lisa Zevi, robotu kadın olarak tercih etmesinin
sebebini "kadın seslerin sanat ve teknolojide yeterince temsil
edilmemesi" olarak dile getirdi.
Ai-Da, dünyanın ilk bilgisayar programcısı olarak bilinen
matematikçi Ada Lovelace’den ilham alınarak üretilmiş bir robot.
İNSANLAR KADIN SESİ DUYMAYI TERCİH EDİYOR
Bazılarına göre robotların kadın olmasının bir sebebi de,
insanların daha çok kadın sesini duymayı tercih etmesi.
Robot bilimi ve insan-bilgisayar etkileşimi üzerine çalışan
ABD’li uzman Karl MacDorman, yaptığı araştırmalarda kadınların kadın sesini
tercih ettiğini, erkeklerin ise bu konuda bir tercihi olmadığını belirledi.
Seslere olan tepkileri de incelenen kadın katılımcıların dinledikleri kadın
seslere olan eğilimi, dile getirdiklerinden daha da fazla olurken, erkekler,
çok ilgilenmeseler de anketlerde kadın seslerini daha fazla tercih ettiklerini
ifade ediyor.
SİRİ VE ALEXA DA KADIN
Yapay zekanın diğer örneklerinden Siri ve Alexa’ya kadın
sesi verilmesinin arkasında da MacDorman’nın bu araştırmasının olduğu
söyleniyor.
MacDorman ise şirketlerin çok daha farklı sebeplerle bu
tercihi yaptığını belirterek, “Bu konudaki çalışmalar yayınlanmadan önce bu
kararı verdiklerini tahmin ediyorum” dedi. Şirketlerin “bilinçsizce ve kabul
etmek istemeyecekleri sebeplerle” bu kararı verdiklerini dile getiren
MacDorman, olası itirazlara yanıt olarak bu araştırmanın sonuçlarını gerekçe
göstermek istedikleri görüşünde.
MacDorman’a göre, tüketici hizmetlerine ilişkin rollerin
“kadınlarla erkeklere oranla daha çok ilişkilendirilmesi” de robotların daha
çok kadın olmasında rol oynuyor.
MacDorman, yapay zekanın en yaygın işlevinin insanlara bilgi
ve tüketici hizmeti vermek olduğunu, bu görevlerin de bir bakıma “kölelik ve
hizmetçilikle” ilişkilendirildiğini hatırlatarak, şirketlerin bu yaklaşımı
“cinsiyetçi” bulduğunu ifade ediyor.
Bazı yorumculara göre ise bu anlayış, erkek fantezilerinde
de önemli rol oynuyor.
DAHA ÖNCE ÇOCUK FORMUNDA İDİ
İngiltere’de yapay zeka ve robotlarla ilgili etik ve kültür
alanında çalışan Profesör Kathleen Richardson ise robotlarla ilgili başka bir
konuya dikkat çekti. Eskiden robotların yetişkin kadın olarak değil, sıklıkla
çocuk formunda üretildiğine işaret eden Richardson, “Çocuk formunda olurlarsa
insanları tehdit edici bir özellikleri olmayacağı, insanların onları evlerine
alma konusunda daha rahat hissedeceği düşünülüyordu” diye konuştu.
Bu korkunun robotların kadın olarak seçilmesinde etkili
olduğu görüşüne katılan MacDorman da “Kadın robotlar, özellikle çocuklar
açısından, genellikle daha cana yakın bulunuyor. Bu yüzden insan-robot
etkileşimiyle ilgili deneylerde kadınlar, robotlar için daha uygun bulunmuş
olabilir” ifadelerini kullandı.
Bazı uzmanlar ise erkeklerin baskın olduğu sektörde,
özellikle heteroseksüel erkeklerin karşı cinse olan ilgisinden dolayı robotları
kadın olarak tasarladıklarını iddia etti.
AKOLLI TELEFONLARDA KADIN FİGÜRÜ
Öte yandan akıllı telefonlarda kullanılan yapay zeka
asistanlarda kadın figürlerin kullanımı da giderek yaygınlaşıyor.
Richardson, robotların rutin olarak cinsel amaçlarla
kullanıldığı bir gelecekten endişe ettiğini belirterek, özel bir kampanya
yürütülüp, bu durumun normalleştirilmesinin “ahlaki zararlarına” vurgu yapıyor.
Sinema sektöründe robotlarla cinsel ilişkiye girme fikri,
Blade Runner (Bıçak Sırtı), Her (Aşk) ve Ex Machina gibi bilim kurgu
filmleriyle öne çıkmıştı.
Barcelona, Berlin ve Moskova'da geçtiğimiz yıllarda
robotlardan oluşan genelevler açılmıştı.
Ekim ayında ise robotlarla aşk ve cinsel ilişki konulu bir
uluslararası konferans düzenleneceği bildirildi.
İnsanların, robotların ilişkilerde nasıl rol oynadığına
yönelik yaklaşımı da giderek büyüyen bu sektörü şekillendiriyor.
Robotlar, insanlar arası ilişkilerin giderek zorlaştığı
günümüzde, özellikle cinsellikle ilişkilendirildikleri durumlarda bir
alternatife dönüşebiliyor.
Robotların gerçekçi bir görünümü olabilmesi için ciddi
paralar harcanırken, maliyetinin çok fazla olması sebebiyle evlerine robot alabilenlerin sayısı oldukça
az.
MacDorman’a göre, cinsel arzuları bir kenara bırakırsak,
insansı robotlar hala çoğu tüketici için çok pahalı olsa da “Nasıl bazı
insanların süper otomobillere verecek parası varsa, aramızdan insan şeklindeki
robotlardan satın alabilecek insanlar da çıkacaktır” sözleriyle istisnalar
olacağını kaydetti.