Akaryakıt fiyatlarına üst üste gelen zamlar, enerji
maliyetlerindeki artış, POS işlemlerinde bankalara ödenen komisyon, nakliye,
teminat mektubu zorunluluğu ve asgari ücret zamları, akaryakıt sektöründe
bayileri zorluyor.
Dünya Gazetesi’nin aktardığı haberde, Türkiye akaryakıt
sektöründe, bayi tarafında kar marjlarının ‘iyice’ düştüğünden şikayet
edilirken bu durum kapanma ve el değiştirmeleri de beraberinde getiriyor.
Sektör kaynaklarından derlenen bilgilere göre, 13 binden fazla bayinin
bulunduğu sektörde 2022’nin son aylarından bu yana 2 bin civarında bayi
kapandı.
Sektörde rafineri çıkışı ve pompa satış fiyatı arasındaki
brüt karın yüzde 8 olduğu belirtilirken, bu payın yarısı istasyona yarısı da
ana dağıtım şirketine gidiyor. İstasyonlar akaryakıt satışından elde ettikleri
yüzde 4’lük brüt karın yüzde 1’ini nakliyeye, yüzde 1.5’ini POS işlemlerinde bankalara
ödüyor. Kalan yüzde 1.5 ise personel maaşı, vergi, fatura gibi diğer giderlere
harcanıyor.
TABGİS: ÇOK CİDDİ SERMAYE EROZYONU VAR
Sektörün sorun ve beklentilerini DÜNYA’ya değerlendiren
Türkiye Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası (TABGİS)
Başkanı Murat Bilgin, “Türkiye’nin 7/24 çalışan en büyük vergi dairesiyiz. Bu
vergileri toplarken maalesef yaşama şansı verilen bir kar marjımız yok. Ciddi
bir sermaye erozyonumuz var” dedi.
Sıkıntıların kaynağının geçmişten geldiğini dile getiren
Bilgin, son zamlar ve düzenlemelerle erozyonun had safhaya ulaştığını söyledi.
“1 KURUŞLUK ARTIŞ BİLE BİZİM İÇİN ÖNEMLİ”
Akaryakıt bayilerinin mali yükünün arttığını ifade eden
Bilgin, büyükşehirlerdeki istasyonların bile maliyetleri kurtaramaz noktaya
geldiğini söyledi. İstanbul Avrupa yakası için 1 Temmuz’da 14 kuruş olan
nakliye maliyetinin 19 kuruşu geçtiğine işaret eden Bilgin, “Bizim için 1
kuruşluk artış bile çok önemliyken artış 5 kuruşu geçti” dedi.
Bayilerin üzerinde büyük bir yük olan nakliye maliyetlerinin
çok arttığına dikkat çeken Bilgin, EPDK’dan taleplerinin nakliyenin kar
marjının dışına çıkarılması olduğunu söyledi. En önemli gider kalemlerinden
birinin de kredi kartı POS komisyonları olduğunu söyleyen TABGİS Başkanı
Bilgin, Merkez Bankası’nın faiz artış kararıyla takas komisyonlarının arttığını
kaydetti.
“Takas komisyonu artınca bizim de maliyetlerimiz artıyor”
diyen Bilgin, Temmuz başında 18 kuruş olan maliyetlerinin şu anda 59 kuruşa
çıktığını kaydetti. Tüketicinin alım gücünün düşmesiyle kartlı alışverişlere
ağırlık verildiğini ifade eden Bilgin, “Türkiye ortalamasına baktığımızda
istasyonlarda kartlı alışveriş yüzde 60 civarında ama büyükşehirlerde oran
yüzde 95’e çıkıyor. İstasyonlarda nakit para dolaşmıyor. Dolayısıyla bu
maliyete de çok ciddi anlamda katlanmak zorunda kalıyoruz. Yani kendi cebimizden
sermaye koymak zorunda kalıyoruz” dedi.
Akaryakıta zam gelecek beklentisiyle tüketici alımları
nedeniyle sektörün stoklu çalışamadığını da söyleyen Bilgin, bu nedenle
bayilerin de artan fiyat üzerinden alım yaptığını kaydetti.
TEMİNAT MEKTUBU İÇİN GÖZLER 31 AĞUSTOS’TA
Akaryakıt bayileri, kaçak ve kayıpların önlenmesi için geçen
sene başlatılan teminat mektubu konusunda da sıkıntılar yaşıyor. Murat Bilgin,
bu konuyu şöyle özetledi:
“2021 cirolarımıza göre yüzde 1 oranında geçen yıl süresiz
teminat mektupları verdik. 2022’de fiyatlar anormal artış gösterdi. Vereceğimiz
teminatın miktarı da çok arttı. 31 Ağustos’ta, 2022 baz alınarak yeni teminat
mektupları vereceğiz. Sadece ÖTV, KDV’de yüzde 21’in üzerinde fiyat artışı
oldu. 31 Ağustos’ta vereceğimiz teminat mektuplarının uyumlu mükelleflerden
alınmaması için Hazine ve Maliye Bakanlığı’na başvuru yapmaya hazırlanıyoruz.
Zaten içeride teminat mektuplarımız var.”
TABGİS Başkanı, ayrıca finansmana erişim sıkıntısı nedeniyle
teminat mektuplarına ulaşmada güçlük yaşandığını da ekledi. Döviz kurundaki
artış ve vergi düzenlemelerinin sektörü olumsuz etkilediğini dile getiren Murat
Bilgin, “Olası vergi artışları da bizi tedirgin ediyor” dedi.
Sektörün çözüm beklediği bir diğer sorunu da haksız rekabet
olarak gösteren Bilgin, “Geçmişe nazaran ciddi yol alındı. Ama fatura
kaçakçılığının engellenmesi lazım.” dedi.
İSTİHDAM KAYBI UYARISI
Bugün akaryakıt sektöründe 13 binden fazla işletme faaliyet
gösterirken maliyetler nedeniyle yaklaşık 2 bin bayi kapandı. Bir bayide
ortalama 15 kişi çalışırken toplam istihdam 195-200 bin olarak tahmin ediliyor.
Bayilerde kapanmaların devam etmesi durumunda istihdamda da kayıplar yaşanacağı
vurgulanıyor.
ŞARJ ÜNİTELERİNDE REKABET ARTACAK
Akaryakıt istasyonlarında elektrikli araç şarj üniteleri
kurulması konusunda “Kafalar çok karışık” yorumu yapan Murat Bilgin, şunları
söyledi:
“İstasyonlarımızın çoğunda şarj ünitesi yok. Özellikle İstanbul, Ankara gibi şehirlerde trafolarda, elektrik kapasitelerinde birtakım artışlara da gidilmesi, güçlerin arttırılması gerekiyor. Bunlar ciddi yenileme yatırımları. Burada rekabet de artacak; AVM’ler, evler rakip olacak.”