Son sekiz yılda yaklaşık 2 milyondan fazla kişi daha yalnız
yaşamaya başladı. 2014-2022 arasını kapsayan sekiz senede tek kişilik hanehalkı
sayısı yüzde 73 artarak 5 milyon 67 bine yükseldi.
Resmi veriler Türkiye’de aile yapısının son yıllarda ciddi
bir değişime uğradığını gösteriyor. Tek başına yaşayanların sayısı hızla
artıyor. Yapılan konut sayısı artmasına rağmen İstanbul başta olmak üzere büyük
şehirlerde kiralık ev bulmak kolay değil. Kira artışına getirilen yüzde 25
sınırının piyasaları alt üst etmesi bunda etkili. Ancak son sekiz yılda
yaklaşık 2 milyondan fazla kişi daha yalnız yaşamaya başladı. 2014-2022 arasını
kapsayan sekiz senede tek kişilik hanehalkı sayısı yüzde 73 artarak 5 milyon 67
bine yükseldi.
HANEHALKI NEDİR?
Hanehalkı, aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da
bulunmasın aynı konutta yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluk
olarak tanımlanıyor. Hanehalkı, bir aileden oluşabileceği gibi birden fazla
aileden de oluşabiliyor. “Tek kişilik hanehalkı” ise yalnız yaşayan fertten
oluşuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2022
yılında Türkiye’de 26 milyon 75 bin hanehalkı bulunuyor. Ortalama hanehalkı
büyüklüğü ise 3,17 kişi.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre,
Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü, azalma
eğilimi göstererek 2022 yılında 3,17 kişiye kadar düştü. Bu oran 2009'da da 4
idi. Ortalama hanehalkı büyüklüğü son 13 senedir sürekli olarak düşüyor.
2009-2022 arasındaki gerileme yüzde 21.
HANEHALKI BÜYÜKLÜĞÜ ŞEHİRLERE GÖRE DEĞİŞİYOR
Ortalama hanehalkı büyüklüğü Güneydoğu Anadolu ve Doğu
Anadolu bölgelerinde genel olarak daha yüksek. Ege ve Akdeniz bölgelerinde ise
sayı daha düşük.
2022 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek
olduğu il, 4,91 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak’ı 4,81 kişi ile Şanlıurfa ve 4,67
kişi ile Batman takip ediyor. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu
iller ise 2,54 kişi ile Tunceli ve Çanakkale oldu. Bu illeri, 2,57 kişi ile
Giresun ve 2,61 kişi ile Balıkesir izledi.
TEK BAŞINA YAŞAYANLARIN SAYISINDA REKOR ARTIŞ
TÜİK verilerine göre tek başına yaşayanların sayısı her
geçen gün artıyor. 2014’te 2,93 milyon kişi tek başına yaşarken bu sayı 2022’de
5,07 milyona kadar çıktı.
Yalnız başına yaşayanların sayısı 2014-2022 arasındaki son 8
senede yüzde 73 artış gösterdi. 2014’ten bu yana yalnız yaşayanların sayısı her
sene artıyor. Son 8 yılda 2,14 milyon kişi daha yalnız yaşamaya başladı.
YALNIZ YAŞAYANLARIN ORANI 15 SENEDE ÜÇE KATLANDI
2007’de yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik
hanehalklarının oranı yüzde 6,5 iken bu oran 2022 yılında yüzde 19,4'e kadar
çıktı. Bu da 2022'de beş evden birinde tek kişinin yaşadığı anlamına geliyor.
Tek başına yaşayanların oranı son 15 yılda üçe katlandı.
Öte yandan, TÜİK verilerine göre tek başına yaşayanların
oranı 2013’te yüzde 8,3 iken 2014’te yüzde 13,9’a yükseldi. Bu keskin artışın
sebebi tanım değişikliği veya veri güncellemesi olabilir.
TEK BAŞINA YAŞAYANLAR EGE VE AKDENİZ’DE DAHA YÜKSEK
Yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının
oranı genel olarak Ege ve Akdeniz bölgesindeki illerde daha yüksek.
2022’de tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek
olduğu ilin yüzde 30,4 ile Gümüşhane olduğu görüldü. Gümüşhane’yi yüzde 29,9
ile Tunceli ve yüzde 29 ile Giresun izledi. Tek kişilik hanehalklarının
oranının en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman olurken ardından yüzde
11,3 ile Diyarbakır ve yüzde 11,6 ile Şanlıurfa geliyor.
TÜRKİYE’DE HER SENE NE KADAR KONUT YAPILIYOR?
Peki bu dönemde Türkiye’de ne kadar konut inşa edildi? TÜİK
verileri iskan izni verilen yani yapı kullanma izin belgesi verilen daire
sayısını gösteriyor.
Buna göre 2014-2022 arasındaki 9 yılda 6,6 milyon daire
iskan ruhsatı aldı. Aynı dönemde 4,99 milyon dairenin ilk el satışı yapıldı.
EV SAHİPLİĞİ ORANI DÜŞÜYOR
Türkiye’de konut sahipliği oranı 2014’te yüzde 61,1 iken
2022’de yüzde 56,7’ye geriledi.
Türkiye’de ev sahipliği oranı düşerken kiracı oranı artış
eğiliminde.
BOŞANMA SAYISI HER SENE ARTIYOR
Aile yapısına ilişkin önemli bir gelişme de boşanma sayısı
ve oranının son 20 senede ciddi şekilde artması.
2001-2022 arasında yıllık boşanma sayısı 92 binden 181 bine
kadar çıktı. Covid-19 salgınının hakim olduğu 2020 yılı hariç bu dönemde
boşanma sayısında belirgin bir artış eğilimi dikkat çekiyor.
Nüfus başına düşen boşanma sayısını ifade eden kaba boşanma
hızı 2022 yılında binde 2,13 olarak gerçekleşti. Bu oran 2001 yılında binde
1,41 idi.
İktidarın aile yapısının korunmasına yönelik bir politika
gütmesine rağmen son 20 senede boşanma oranı artarken evlenme oranı düşüyor.
Evlilik sayısının azalmasında ekonomik zorluklar ve hayat pahalılığın rolü
tartışma konusu.