“MERGÜZE” ADINDA BİR NAHİYE…
İhsangazi, belediye teşkilatının kurulmasına kadar “Mergüze” adıyla bir
nahiye olarak Araç ilçesine bağlıydı. Önceden “İhsangazi Köyü” olarak bilinen
yerleşim alanının adı da “Yukarı Yeşil Mahalle” olarak değiştirildi. İsim
değişikliğinin üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen Mergüze adı günümüzde de
halk arasında yaygın olarak kullanılıyor. İlçe sınırları içinde bulunan kaya
mezarları ve yüzey kalıntıları bölgenin eski çağlarda yerleşim alanı olarak
kullanıldığını gösteriyor. Kaya mezarlarının milattan sonra 5 ila 6.
yüzyıllarda yapıldığı konusunda çeşitli kaynaklarda bilgiler mevcut. 1996
yılında A. Özdoğan, C. Marro ve A. Tibet başkanlığında gerçekleştirilen ‘Kastamonu
ili yüzey araştırması’ sırasında ilçe sınırları içinde bulunan bir bölgede,
yüzeyden kalkolitik ve ilk Tunç Çağı çanak çömleklerinin yanı sıra şüpheli
helenistik dönem parçaları toplandı.
BELEDİYE TEŞKİLATI KURULDU VE ADI ‘İHSANGAZİ’ OLARAK DEĞİŞTİRİLDİ
7 Haziran 1968 tarihinnde ilçenin ileri gelenlerinden Numan Omuzluoğlu’nun
girişimleri ile belediye teşkilatı kuruldu ve adı İhsangazi olarak
değiştirilerek Kastamonu merkeze bağlandı. İsim değişikliğinin üzerinden uzun
yıllar geçse de Mergüze adı günümüzde halk arasında yaygın olarak kullanılıyor.
1530 yılına ait 438 numaralı muhasebe vilayeti Anadolu defterinde Mergüze adında
bir yerleşim alanı yok. Ancak şu an ilçe sınırları içerisinde bulunan Afşar,
Hocahacip, Sevindik, Görpeler, Ortaca, Köseler, Kapaklı ve Obruk köylerinin varlığı
yazılı olarak kayıtlarda mevcut. Bu köyler idari olarak Kastamonu merkeze bağlı.
1836 yılına ait Kastamonu jurnal defterinde, yazılı mahkeme kayıtlarında
Mergüze kazası olarak kayıtlar görülüyor. 1869-1879-1903 yıllarında yayımlanan
salnamelerde Mergüze, Araç İlçesine bağlı bir nahiye olarak yazıldı.
MERGÜZE MERKEZİNDE İLK OLARAK BİR KARAKOL KURULDU
1940 yılında şu anki ilçe merkezinin kurulu olduğu Mergüze merkezinde ilk
olarak bir karakol kuruldu. 1945 yılında çevre köylerin ihtiyacı için bir okul
yaptırıldı. Zaman içerisinde karakol ve okul civarında yapılanmanın artmasıyla
yerleşim alanı olarak gelişmeye başladı.
19 Haziran 1987 tarihinde kabul edilen 3392 sayılı kanunla ilçe olmasına karar
verildi ve karar 4 Temmuz 1987 tarih ve 19507 sayılı resmi gazetede yayımlanarak
yürürlüğe girdi. 31 Ağustos 1988 tarihinde ise ilçe merkezi olarak faaliyete
başladı.
İhsangazi; Kastamonu’ya 37, Araç ilçesine 20 km uzaklıkta iken; 2011 yılında
yapımına başlanan ve 2012 yılının sonuna kadar yeni yolun açılması ile
İhsangazi-Kastamonu arası 27 kilometreye düştü.
Doğal ve tarihi güzellikleriyle görenleri kendine hayran bırakan İhsangazi;
içinde barındırdığı tarih, doğa, kültür unsurlarıyla kendine has ve görülmeye
değer bir dünya oluşturuyor. (Orhan Tutar)